Ostali značajniji motori s unutrašnjim sagorevanjem...
Ovaj tekst je nastavak priče - Kako rade motori?
Dvotaktni motor je, pored četvorotaktnog, najčešći oblik pogonske mašine sa unutrašnjim sagorevanjem koji se danas koristi za pokretanje vozila (doduše, u novije vreme gotovo isključivo motocikala). Odlikuje se visokim brzinama obrtanja i manjim brojem pokretnih delova te ujedno i manjom masom u poređenju s četvorotaktnim motorima. Pojednostavljeno govoreći, dvotaktni motor je u stanju da napravi sve četiri radnje četvorotaktnog motora u "dva poteza".
Kod dvotaktnog motora smeša goriva i vazduha nalazi se u kućištu kolenastog vratila gde je delimično komprimovana kretanjem klipa. Kada se klip nalazi približno u DMT počinje uvođenje smeše u cilindar koja se potom komprimuje kretanjem klipa prema GMT (istovremeno i dalje traje izbacivanje izduvnih plinova). Ekspanzija pokreće klip natrag prema DMT, klip otvara put izduvnim plinovima, a na kraju svog puta klip ponovno otvara dovodni kanal smeše.
Ovakvim načelom rada dvotaktni motor ostvaruje jedan radni ciklus (2 takta) za svaki okretaj kolenastog vratila (kod 4-taktnog motora reč je o svakom drugom okretaju) zbog čega dvotaktni motori razvijaju veću snagu za jednaki broj okretaja.
Najveća razlika je u tome što 2-taktni motor ne koristi ventile, već se otvaranje usisnog i izduvnog kanala odvija prema položaju klipa u cilindru, tj. klip obavlja ulogu ventila.
Najčešću primenu benzinski dvotaktni motori pronalaze u motociklima, ali sećamo se i nekih automobila poput starijih modela Wartburga, ili Trabanta. Za pogon brodova katkada su korišćeni i dvotaktni diesel motori veće zapremine kao što je npr. Detroit Diesel 51. Takođe, dvotaktni diesel motori često se koriste za pokretanje lokomotiva, kao pogon industrijskih generatora i sl. Načelo rada dvotaktnog motora s unutrašnjim sagorevanjem patentirao je 1881. Sir Dugald Clerk. Dvotaktni motor bez ventila, kakav se danas najčešće koristi konstruisao je Joseph Day 1889.
Shema Wankelovog motora
Rotacioni motor izum je nemačkog inženjera Felixa Heinricha Wankela. Razvoj prvog komercijalnog rotacionog motora za automobile Wankel je započeo 1951. za nemačku kompaniju NSU Motorenwerke AG (prototip motora prikazan je 1960.), ali Wankelov je motor danas kudikamo poznatiji prema svojoj primeni u mazdinim modelima s oznakom RX. Rotacioni, ili jednostavnije, Wankel motor koristi rotirajuće trouglaste klipove unutar kućišta.
Usis i izduv odvijaju se prelaskom klipa preko otvora na kućištu, a kompresija smanjivanjem razmaka između klipa i kućišta. Komore za sagorevanje rešene su kao udubljenja na stranicama klipa.
Zanimljivo je da je nakon šestogodišnjeg razvoja, 1972. Rolls-Royce predstavio dvostepeni (sa dva rotora različitih dimenzija) dieselski Wankel motor nazvan R6 s 350 KS. Također, prema Wankelovom motoru poznat je i jedan poseban prototip, Mercedes-Benz C 111. Ovaj je automobil bio pokretan vjerojatno svim vrstama motora koji su postojali u kasnim 1960-im, uključujući rotacioni motor, turbodiesel i 500 KS snažni benzinski bi-turbo V8.
Ne zaboravimo...
U vreme predstavljanja njegovog motora 1876. već su bila poznata rešenja motora s unutrašnjim sagorevanjem (Étienne Lenoir, patent iz 1860.) kao i četvorotaktnog načela (Eugenio Barsanti i Felice Matteucci, patent iz 1854.), ali upravo je Otto prvi sve povezao u funkcionalni motor.
Dakako, nije sve prošlo bez problema i Otto se ubrzo morao boriti protiv izvesnih Reithmana, Gustava Schmidta i Alphonsea Beau de Rochasa koji su osporavali njegovo pravo na patent. Otto je na razvoju svog četvorotaktnog motora sa unutrašnjim sagorevanjem radio u suradnji s Gottliebom Daimlerom i Wilhelmom Maybachom.
Rudolf Christian Karl Diesel je čovek koji je život završio na misteriozan način u vodama engleskog Kanala bio je nemački izumitelj koji se proslavio konstrukcijom prvog motora s kompresionim paljenjem smeše.
Patent za svoj četvorotaktni motor sa kompresionim paljenjem Diesel je dobio 1989, godinu dana nakon što je uspešno testirao prototip. Prvu značajniju primenu diesel motori doživeli su u velikim vozilima (lokomotive, kamioni i trgovački brodovi).
Do godine 1936. kada je Mercedes-Benz 260 D postao prvi serijski automobil s ovakvim motorom, Dieselovi su motoriveć pokretali raznorazna vozila, uključujući i junkersov dvotaktni diesel motor za avione, Jumo 205 iz 1934.
Felix Heinrich Wankel je jedini izumitelj iz XX veka koji je konstruirao motor sa unutrašnjim sagorevanjem koji je ušao u serijsku proizvodnju. Wankel je bio samouki inženjer (počasni doktorat tehničkog univerziteta iz Münchena dodeljen mu je 1969.) koji je već sa 17 godina osmislio načelo rada rotacionog motora s unutrašnjim sagorevanjem.
Prvi patent za rotacioni motor Felix Wankel je dobio 1929. godine, a tokom II sv. rata radio je na projektima za BMW i Daimler-Benz. Prvi serijski automobil pokretan Wankelovim motorom bio je NSU Spider, predstavljen na frankfurtskom salonu IAA, 1963. godine, a NSU-ov Model Ro 80, verovatno najpoznatiji automobil pokretan ranim Wankelovim motorom, postaće 1968. prvi nemačkim model proglašen evropski automobil godine.
Dakako, komercijalno daleko uspešniji automobili pokretani rotacionim motorom došli su iz Hiroshime. Prvi je bila Mazda Cosmo Sport predstavljena na salonu u Tokiu, 1964. (proizvodnja je krenula 1967.). Kasnije će Wankelovi motori postati popularni u Mazdinoj seriji sportskih automobila oznake RX, kulminirajući s motorom Renesis iz Mazde RX-8, predstavljene 2003.
Felix Wankel nikada nije imao vozačku dozvolu.
